Na podstawie przepisów ustawy o Centralnym Porcie Komunikacyjnym od dwóch lat z powodzeniem trwa Program Dobrowolnych Nabyć (PDN) dla mieszkańców terenu przyszłego lotniska. W ciągu ostatnich miesięcy zgłoszenia do PDN nabrały takiego tempa, że grunty pod lotnisko pozyskiwane są znacznie szybciej, niż planowała spółka CPK. Dotychczas do programu zgłosiło się niemal 1000 osób, które korzystają z preferencyjnych warunków, znacznie atrakcyjniejszych niż przewidziane w tradycyjnej procedurze wywłaszczeniowej. Czasu jest coraz mniej, albowiem nabór skończy się 7 kwietnia.

Teraz pora na analogiczne rozwiązanie dla przygotowywanych inwestycji kolejowych. W ubiegłym tygodniu w Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach spółka CPK ogłosiła wariant inwestorski dla linii Katowice-Ostrawa. Projekt zapewni m.in. włączenie do sieci kolejowej 90-tysięcznego Jastrzębia-Zdroju, czyli największego dziś miasta w Polsce bez dostępu do kolei. W regionie powstaną nowe dworce i przystanki kolejowe, np. w Mszanie, Żorach i we wspomnianym Jastrzębiu-Zdroju.

Pociągi będą mogły przemieszczać się nową trasą z prędkością do 250 km/h, co radykalnie skróci czasy przejazdu między miastami. Z Katowic do Jastrzębia-Zdroju pasażerowie dojadą pociągiem przyspieszonym w 35 min (dziś w ogóle brak jest takiego połączenia). Do Katowic z Rybnika podróż koleją potrwa 25 min (obecnie ponad dwa razy dłużej), a z Wodzisławia Śląskiego ok. 40 min (dziś ponad 1 godz.). Z Jastrzębia-Zdroju dojedziemy do Warszawy w mniej niż 2,5 godz.

Po konferencji prasowej w tej sprawie z CPK skontaktowały się setki mieszkańców, których nieruchomości znajdują się na obszarze wariantu inwestorskiego. Wielu z nich sugerowało gotowość przystąpienia do Kolejowego PDN. Teraz wiadomo, że planowane jest rozpoczęcie programu na przełomie 2024 i 2025 r. Jak wynika z ustawy o CPK, nabywanie pod inwestycje towarzyszące realizowane jest po uzyskaniu decyzji środowiskowej i po przyjęciu planu rezerwacji.

Jest to rozwiązanie, jakiego do tej pory w Polsce nie było. Obowiązujące do października 2022 roku przepisy nie przewidywały możliwości nabywania nieruchomości w trybie dobrowolnym na potrzeby budowy linii kolejowych. Jedyną ścieżką był proces wywłaszczeń.

Jakie będą założenia kolejowego PDN? Po pierwsze cena nieruchomości (dotyczy nieruchomości zabudowanych) może być ustalona jako równowartość wartości odtworzeniowej bez uwzględnienia stopnia zużycia. - To znaczy, że za przykładowy 100-metrowy dom z lat 50. właściciel/użytkownik wieczysty dostanie tyle, co za nowy dom o tej samej wielkości. To bardzo korzystne warunki dla sprzedającego nieruchomości, o czym świadczy duże zainteresowanie PDN na terenie lotniska - tłumaczy rzecznik CPK Konrad Majszyk.

Druga opcja to sprzedaż nieruchomości z uwzględnieniem bonusów, czyli powiększenie wartości rynkowej określonej w wycenie: do 120 proc. w przypadku ziemi i 140 proc. dla budynków i nasadzeń. Innymi słowy, za dom o wartości rynkowej 1 mln zł spółka zapłaci właścicielowi 1,4 mln zł. Jest to rozwiązanie szczególnie atrakcyjne dla właścicieli nowszych domów.

Jak podkreśla rzecznik CPK, „czasu jest jednak sporo”. - Projekt zakłada, że prace budowlane na tym odcinku ruszą do roku 2029 - informuje. Fakt sprzedaży nieruchomości w ramach PDN nie oznacza, że mieszkańcy będą musieli w krótkim czasie opuścić swoje domy. Skorzystanie z PDN gwarantuje, że właściciele, poza atrakcyjnymi kwotami nabycia, uzyskują także dodatkowy czas na zmianę miejsca zamieszkania i prowadzonej działalności. Do czasu rozpoczęcia prac budowlanych budynki mogą być bowiem użytkowane tak jak dotychczas, a rolnicy mogą dalej czerpać korzyści z uprawy. Co ważne, informacja o terminie wydania nieruchomości będzie ustalona w oparciu o harmonogram prac budowlanych, a mieszkańcy otrzymają tę informację z odpowiednim wyprzedzeniem.

Linia Katowice-Ostrawa to projekt wspierany i dofinansowywany przez UE. Kolej uznawana jest za najbardziej ekologiczną formę zbiorowego transportu. Podczas planowania inwestor ominął miażdżącą większość cennych przyrodniczo terenów, a dodatkowo Górnośląski Okręg Przemysłowy stanie się ważnym węzłem transportowym Europy Środkowej. Jako część transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T) i element systemu KDP V4, który jest projektowany przez kraje Trójmorza, połączy Śląsk nie tylko z Krakowem czy Warszawą, ale także Brnem, Pragą, Bratysławą, Wiedniem i Budapesztem.

Wybrany przez CPK wariant W72 oznacza najmniejszą liczbę wyburzeń ze wszystkich analizowanych. Jest to odpowiedź na apele mieszkańców i samorządowców, z którymi na etapie konsultacji spółka przeprowadziła niemal 100 spotkań, zbierając przy tym ponad 7 tys. uwag i opinii.

- Głos lokalnej społeczności jest dla nas priorytetem. Nie jest tak, jak sugerują niektórzy krytycy, że za chwilę ruszą „wywłaszczenia”. Etap wywłaszczeń za odszkodowaniem to kwestia lat, ponieważ wcześniej uruchomimy możliwość dobrowolnej sprzedaży. Mamy nadzieję, że podobnie jak na obszarze Lotniska CPK, zdecydowana większość mieszkańców po analizie naszej oferty uzna ją za atrakcyjną i przystąpi do PDN. Wówczas region zyska nowoczesne i szybkie połączenia, a osoby z terenu inwestycji tak korzystne oferty wykupu, jakich nie było dotąd przy żadnych tego typu projektach w Polsce - zaznacza rzecznik CPK.

Centralny Port Komunikacyjny to planowany węzeł przesiadkowy między Warszawą i Łodzią, który zintegruje transport lotniczy, kolejowy i drogowy. W ramach projektu w odległości 37 km na zachód od Warszawy (15 minut bezpośrednim pociągiem Kolei Dużych Prędkości), na obszarze ok. 3 tys. hektarów ma być wybudowany port lotniczy, który w pierwszym etapie może obsłużyć do 40 mln pasażerów rocznie, a później będzie rozbudowany.

W skład CPK wejdą też inwestycje kolejowe. To m.in. węzeł w bezpośredniej bliskości portu lotniczego i 2 000 km nowych linii będących odpowiedzią na ponad 30 lat prawie całkowitego przestoju w tej dziedzinie w Polsce. Dla 1 500 km z nich są już gotowe albo przygotowywane studia wykonalności, a dla odcinków Warszawa - Łódź i Łódź - Wrocław są już warianty inwestorskie i trwa projektowanie. Oprócz tego CPK ogłosiła też wariant inwestorski dla odcinka Łętownia - Rzeszów na Podkarpaciu. Katowice - Ostrawa to czwarty kolejowy odcinek, dla którego inwestor CPK jest na tym etapie zaawansowania prac.